با پیشرفت روز افزون علم و تکنولوژی در جهان و محدود شدن منابع انرژی تجدید ناپذیر ورو آوردن مردم جهان به منابع انرژی تجدید پذیر باعث پیشرفت های بسیاری در این زمینه شده.
روغن سویا که یکی از محصولاتی است که با دارا بودن قیمت ارزان و مناسب در بین مردم در سراسر جهان طرفداران خاص خود را یافته و از مشتقات آن برای منابع انرژی و دیگر موارد استفاده میشود.
یکی از این مشتقات روغن سویا اپوکسی است که منبعی تجدید پذیر است مشخصات این روغن شامل رنگ زرد و حالت روغنی شکل است.
روغن سویا در فرایند اکسیداسیون به روغن سویا اپوکسی تبدیل می شوند. ترکیبات اپوکسی دارای واکنش پذیری بالا در واکنش های شیمیایی را دارا هستند. همچنین میتوان از آنهادر واکنش‌های استری شدن (نرم کنندگی)، اپوکسی‌دار شدن هیدروژنه کردن استفاده نمود همچنین میتوان از آن به عنوان گیرنده رادیکال در واکنش های زیستی و غیر زیستی استفاده نمود
روغن اپوکسی شده ترکیبی غیر سمی و سازگار با محیط زیست و باوقیمتی مقرون بصرفه است که جایگزینی مناسب برای محصولات نفتی سمی موجود در بازار به خصوص نرم کننده‌ها محسوب میشود. در حال حاضر بخشی از نیاز کشور در این مورد به صورت واردات تأمین میشود. این ماده با پشتوانه تحقیقات وسیع کتابخانه‌ای و آزمایشگاهی دانش‌بنیان، با توجه به بازار مصرف در رتبه ها و درجه بندی های مختلف ارائه میشود.
خواص روغن سویا اپوکسی
روغن سویا اپوکسی دارای خاصیت ویژه و واکنش پذیری بالا در واکنش‌های شیمیایی است. همچنین این ترکیب با توجه به ویژگی خاص شیمیایی می‌تواند به عنوان نرم کننده و پایدار کننده در صنایع پلاستیک استفاده شود.
روغن اپوکسی سویا غیر سمی است و واکنش شیمیایی بالایی دارد. ESO معمولا به عنوان نرم کننده سبز برای پلی وینیل کلراید استفاده می شود.
خصوصاً از لحاظ علمی و صنعتی. اعتقاد بر این است که معرفهای جدید حلقه باز ممکن است سنتز مواد ساختاری خوب مبتنی بر ESO را راحتتر کنند.
مصارف مختلف روغن سویا
1- ساختار پیگمنت ها(رنگدانه ها) و اهمیت دیسپرس شدن
معنای دیسپرس شدن چیست؟
دیسپرس شدن (پخش شدن)و تثبیت بهینه ذرات پیگمنت(رنگدانه)عامل مهمی در تعیین خصوصیات نهایی رنگ,لاک و جوهر است
رنگدانه ها و مواد تشکیل دهنده فرمول باید با کمک آسیاب به شکل ذرات ریز با اندازه مناسب درآمده مرطوب و تا حد ممکن بشکل پایدار پخش شوند.
فقط در اینصورت است که میتوان میزان شدت رنگ, پایداری,براقیت,قدرت پوشانندگی, مقاومت در برابر نور و هوا را در پوشش ب حداکثر میزان خود رساند.
فرمولاتورها با اضافه کردن رنگدانه به بستر پلیمری تلاش میکنند تا جلوه مطلوب ایجاد کرده، یا دادن خواص حرارتی یا رسانایی خاص به قطعه یا ایجاد خواص نوری یا مکانیکی خاص دارند که یکی از مراحل موفقیت در این امر پخش شدن پیگمنت، برهمکنش (متعادل بودن) مطلوب با زمینه پلیمری و پایداری آن می باشد.
که روغن سویا این امر را تسهیل میبخشد.
2.حذف اسیدها و مرکاپتان ها
مرکاپتان یکی از ترکیبات گوگرد است که به زنجیره ای از هیدروکربن ها متصل شده. مولکول مرکاپتان ها حاوی یک حاوی اتم گوگرد و یک اتم هیدروژن است زنجیره هیدروکربنی متصلند.
مشخصات مرکاپتان ها بوی بسیار بد و زننده و نامطبوع، خوردنگی و سمیت برای موجودات زنده و محیط زیست است. معمولا ترکیبات طبیعی خارج شده از منابع زیر زمینی دارای ترکیبات مرکاپتان هستند. نفت و گازی که از میدان های هیدروکربنی استخراج شده هم دارای این مواد هستند و بیشتر نفت و گاز بدست آمده از میادین نفت و گاز دارای مقادیری مرکاپتان هستند. با توجه به خاصیت خورندگی این مواد و اثرات جانبی و تخریبگرانه آنها بر تاسیسات پالایشگاهی و انتقال انرژی و سمیت آنها، مرکاپتان ها جزو اولین موادی هستند که در پالایشگاه ها سعی در تصفیه آنها می شود. جداسازی مرکاپتان ها از نفت و گاز و محصولات هیدروکربنی باعث بالارفتن کیفیت این مواد، کاهش خطرات زیست محیطی، کاهش خوردگی و آسیب به تجهیزات فلزی، از بین بردن خطرات انسانی آنها و کاهش چشمگیر بوی نامطبوع این محصولات می شود.این موضوع طبیعی است که محصولات پالایشی پس از تصفیه دارای ارزش قیمتی بالاتری نسبت به سوخت های آلاینده هستند.
با توجه به پتانسیل بالای گوگرد برای انجام واکنش شیمیایی، مهندسان شیمی و پالایش با کمک فرآیند های مختلف ترکیبات گوگردی را به واکنش با سایر مواد تحریک کرده و بدین صورت ترکیبات مرکاپتان را از محصول اصلی جدا می کنند ک یکی از این مواد روغن سویا اپوکسی است که قیمتی مقرون بصرفه و کیفیت مطلوبی دارد.
3.صنایع عطر و اسانس
عطرمایه یا اسانس محلول یا عصارهٔ الکلی همراه با روغن فرار است. اسانس ترکیبی فرار است که مجموعه‌ای از اجزای ترپنی را دارا می‌باشد.
این مواد بنا به طبیعت خود قابلیت مخلوط شدن با آب را ندارند ولی می توانند به مقدار بسیار اندک در آب حل شده و بوی خود را به آب منتقل کنند اما در الکل، اتر و حلالهای طبیعی حلال می باشند و روغن سویا اپوکسی در این امر هم کاربرد دارد و میتوان این مواد را با روغن سویا اپوکسی حل کرد و نتیجه دلخواه را دریافت نمود.
4.لاستیک سازی
نرم کننده ها افزودنی هایی هستند که ترکیبات لاستیکی را نرم می کنند و فراورش پذیری(کارکردن روی ماده ای خام) آن شامل اختلاط ،غلتک زنی ، کلندرینگ ، اکستروژن و… را آسان می نمایند.
این کار با استفاده از انواع مختلفی از نرم کننده ها انجام میشود که روغن سویا اپوکسی یکی از این نرم کننده ها بشمار میرود که این روغن مصرف نفت خام در صنایع لاستیک سازی تا هفت میلیون بشکه در سال کاهش داده و همچنین دوام ووماندگاریدتایرها را تا 10 درصد افزایش میدهد.
و همچنین آزمایش ها نشان داده که ترکیب ساخته شده از سویا با سیلیسی (نوعی کانی استخراج شده از سطح زمین) که در تولید تایر استفاده میشود راحتتر مخلوط میشود. پس در نتیجه کارخانه های تولید تایر بهترو اثربخش تر کار میکنند برق کمتری مصرف وتولید گاز های گلخانه ای کاهش میابد.
5.چسب و پوشش ها
یکی از بهترین کارها ک باعث حفظ بیشتر محیط زیست میشود انتخاب چسب سویا به عنوان چسب جایگزین بر پایه مواد نفتی و شیمیایی می باشد چسبهای تولید شده از سویا ارزانتر و آسانترتهیه می گردند و همچنین براین دوست دار محیط زیست می باشد و میزان اسیب به محیط زیست را بشکل چشم گیری کاهش میدهند . انچه که قابل تامل است این موضوع است که چسبهای برپایه سویا برای تولیدکامپوزیتهای چوبی از ۱۹۳۴-۱۹۱۴ به کار برده شده اند اما بدلیل مقاومت ضعیف و زمان طولانی پرس کامپوزیتهای چوبی اتصال یافته با سویا باعث شد تا چسبهای برپایه نفت جایگزین آن شود؛ولی با توجه به دلایل ذکر شده درباره چسبهای پایه نفتی دوباره منجربه علاقه به چسبهای بر پایه سویا که تجدیدپذیر هستنددرسالهای اخیر گردیده است.
6.مصنوعات پلیمری مانند دیوار پوش و کف پوش، بسته بندی مواد غذایی و دارویی، روکش سیم و کابل، شیلنگ های آبیاری و …
روغن سویای اپوکسی در صنایع پلیمر از جمله تهیه پلیمرهای زیستی و در ساخت مصنوعات PVC به عنوان عامل جلوگیری از تخریب و همچنین جاذب اسید کلریدریک در بطریهای نوشیدنی، روان‌کننده و نرم کننده در «پلاستی سایزر» و پایدارکننده حرارتی در «استابیلایزر» استفاده میشود. روغن سویای اپوکسید شده علاوه بر ارزش غذایی بالا، که حاوی فلاونوئیدها و امگا ۳ است به‌عنوان یک ماده زیست دوست برای جلوگیری از انباشتگی و چسبیدن نانوذرات به یکدیگر و ایجاد تجمع استفاده میشود و استفاده‌های زیاد دیگری هم دارد.
همچنین از این ماده در سنتز نانو داروها به عنوان یک ترکیب فعال سطحی استفاده میشود و کاربرد دیگر و بسیار مهم و همچنین فراوان آن این است ک میتوان از آن به عنوان ماده حد واسط در ساخت مواد اولیه مورد مصرف در صنایع پلی یورتان استفاده نمود.
استفاده از روغن سویا برای موارد دارویی و اسباب بازی
این محصول به دلیل غیر سمی بودن و داشتن پایه گیاهی به طور عمده در صنایع بسته بندی، مواد غذایی، صنعت دارویی و همچنین صنعت اسباب بازی قابل استفاده است.
